توصیف پیامدهای نقض اصول همکاری گرایس در گفتار روزانه فارسی زبانان از دیدگاه کاربردشناسی زبان

یکی از جنبه های بررسی کاربردشناختی زبان، بررسی معانی ضمنی پاره گفتارها و معانی بافتی است. در واقع افراد همیشه منظور خود را واضح و صریح مطرح نمی کنند و این مسئله می تواند موفقیت در امر ارتباط متقابل را با مشکلاتی مواجه کند و پیامدهایی برای سخنگویان داشته باشد. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و روش انجام آن میدانی است. داده های این پژوهش عبارتند از: 60 مکالمه 5 الی 10 دقیقه ای ضبط و پیاده شده از گروه های مختلط، 30 پیامک و گفتگوی اینترنتی افراد و مکالمات 30 فیلم که به طور تصادفی انتخاب شده است و طنزها و لطیفه هایی که از مجلات مختلف طنز گرداوری شده است. این داده ها بر اساس چارچوب نظری تحقیق که شامل اصل همکاری گرایس و راهکارهای آن، نقض و تخطی از آن راهکارها می باشد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. علاوه بر این ویژگی های برخی از پاره گفتارها از نظر صرفی، نحوی و نقش های زبانی توصیف شدند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که پیامدهای نقض اصول گرایس سبب دروغ گفتن، کنایه زدن، تمسخر، استعاره، اغراق، پنهان کاری، تأکید بر موضوع بحث، توهین، عدم تمایل به ادامه بحث، ابهام، تناقض، غافلگیر کردن مخاطب، تغییر موضوع بحث و شوخی در ارتباط فارسی زبانان می-شود. همچنین مشخص شد که پاره گفتارهای شوخی، اغراق و کنایه عموماً بیانگر نقش تعاملی هستند و پاره-گفتارهای دروغ عموماً بیانگر نقش انتقالی هستند. از لحاظ نحوی مشخص شد که پاره گفتاهای حاوی موارد مذکور دارای ساختارهای مختلف هستند و از نظر صرفی گاهی فرایند گسترش استعاری صورت می گیرد. در پاره گفتارهای حاوی استعاره، کنایه، شوخی و اغراق عموماً فرایند گسترش استعاری صورت می گیرد. همچنین مشخص شد که در طنزهای فارسی از ویژگی هایی نظیر هم آوایی، هم نوسیه گی، چندمعنایی و قیاس استفاده می گردد.